Gebelikte Diyabet

Gebelikte diyabet ortaya çıkabilir mi? Tıpta ´gestasyonel diyabet´ adını verdiğimiz hastalık ilk defa gebelik sırasında saptanmış kan şekeri yüksekliğidir. Gestasyonel diyabette gebelik öncesi diyabet yoktur. Bu diyabetin görülme oranı yüzde iki-dört olduğundan, her gebeye özellikle riskli olanlara gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında tarama testi uygulanmalıdır.

* Gebelere ´gestasyonel diyabet´ tanısının konması için nasıl bir test yapılır? Bu tarama testinde kişiye önce 50 gram şeker yüklemesi yapılır. Test; günün herhangi bir saatinde suda eritilen 50 gram şeker alındıktan bir saat sonraki kan şekeri değerine bakılmasından ibarettir. Sonuç, 135 mg/dl altında ise, gebede gestasyonel diyabet yoktur. Eğer kan şekeri 135 mg/dl´nin üzerinde ise, gebeye 100 gramlık ikinci bir şeker yüklemesi yapılması gerekir. Bu testte ise, kan şekeri değerleri başlangıçta 95 mg/dl, 60 dakikada 165mg/dl, 120 dakikada 145 mg/dl değerlerinin altında olmalıdır. Bu değerlerden ikisi yüksekse, kişiye gestasyonel diyabet tanısı konur. Bu basit testlerin yapılmasının önemi çok büyüktür. Özellikle 100 yıl kadar önce gebe diyabetiklerin çoğunun bebeklerini, bir kısmının da kendi yaşamlarını kaybettikleri düşünülürse, annenin glikoz düzeyindeki artış, anne karnındaki bebek açısından büyük önem taşır.

İRİ DOĞAN BEBEĞE DİKKAT!

* Anne karnındaki bebek diyabetten etkilenir mi? Fetus (anne karnındaki bebek) plasenta yoluyla anneden aldığı besinler ile beslenir. Annenin kanında yükselen şeker miktarı direkt olarak bebeğe yansır ve fetusta şeker fazlalığı oluşur. Bebek bu duruma, yaptığı insülini artırarak karşılık verir. İnsülin bebekte büyümeyi uyaran bir hormondur. Gebeliğin 24-28. haftalarından itibaren, insülinin artışı bebeğin büyümesini hızlandırır ve doğum ağırlığı 4000 gramın üzerine çıkar. ´İri bebek´ olarak adlandırılan bu tablo, bebek açısından risk taşır.

* Diyabet nedeniyle iri olan bebekler nasıl risklerle karşılaşabilir? Doğum sırasında oluşabilecek omuz çıkıkları, sinir yaralanmaları, solunum sıkıntısı, şeker düşüklüğü, sarılık bu sorunlardan yalnızca bir kısmı. Ancak, hem geliştirilen yeni testler hem de insülinin keşfi ve yaygın kullanımı sayesinde anne ve bebeklerin karşılaştığı pek çok risk ortadan kalkabiliyor.

* Gestasyonel diyabetli bir anneye sağlıklı gebelik için ne önerilir? Açlık kan şekerini 90mg/dl, yemekten iki saat sonraki tokluk şekerini ise 120 mg/dl´nin altında tutmaya çalışılmalı. Bu amaçla kişiye özel bir beslenme planı uygulanır. Kan şekerini bir hafta boyunca izlenir. Eğer bu süre içinde şeker değerleri belirtilenin üzerine çıkıyorsa, hemen insülin tedavisine başlanıyor. Bu dönemde anne adayı mutlaka şeker ölçme cihazı almalı ve kan şekeri her öğünden önce, öğünlerden iki saat sonra ve yatarken olmak üzere günde yedi defa ölçülmeli. Ölçülen değerler bir günlüğe kaydedilmeli.

* Doğumdan sonra bu hastalık düzeliyor mu, yoksa diyabet olarak sürüyor mu? Doğumdan hemen sonra insülin direnci ortadan kalkar, diyabet düzelir. İnsülin kullanan annede doğum sonrası şeker ölçülmeli ve insülin tedavisi kesilmelidir. Aksi halde kan şekeri düşüklüğü oluşabilir. Ancak nadiren de olsa, doğumdan sonra diyabet kalıcı olabilir. Bu durumda anne süt verdiği sürece, insülin tedavisi sürer. Daha sonraki tedaviye diyabet uzmanı karar verir.